Šta je naučni rad, kako ga napisati i gdje objaviti?

a
Naučnoistraživački rad je djelatnost odnosno svojevrstan proces koji ima svoj rezultat.

Prema Zakonu o naučnoistraživačkoj djelatnosti Republike Srpske, rezultati naučnoistraživačkog rada su: naučni, pregledni i stručni rad (članak) objavljen u časopisu koji je dostupan međunarodnoj i domaćnoj naučnoj javnosti, naučna knjiga ili monografija, poglavlje u naučnoj knjizi, poglavlje u monografiji, saopštenje ili rad objavljen u zborniku sa naučnog skupa, uvodno predavanje na naučnom skupu, predavanje po pozivu sa međunarodnog naučnog skupa ili domaćeg štampano u cjelini ili u izvodu, saopštenje sa međunarodnog naučnog skupa ili domaćeg štampano u cjelini ili u izvodu, objavljena naučna kritika ili polemika, recenzija, mentorstvo magistarske teze i doktorske disertacije, leksikon, enciklopedija, kartografska publikacija, magistarski i doktorski radovi, nova sorta, patent, tehnička rešenja, nove metode, novi materijali, te novi tehnološki postupak.

a
Rezultati studentskog naučnoistraživačkog rada uglavnom su naučni radovi objavljeni u domaćem ili stranom naučnom časopisu i radovi objavljeni u zbornicima sa naučnih skupova (najčešće studentskih naučnih skupova).

a
Naučni časopis je serijska publikacija iz određene naučne oblasti koja se periodično izdaje u unaprijed definisanim intervalima i u kojoj se prezentuju najnovija dostignuća iz te oblasti.
Naučni skup je konferencija u kojoj učešće uzimaju naučnici i istraživači kako bi predstavili najnovije rezultate svog naučnoistraživačkog rada.

a
Pri odabiru časopisa odnosno naučnog skupa na kojem biste objavili svoj rad, preporučujemo da se konsultujete sa svojim mentorom. Takođe, morate voditi računa o tome kako će vaš rad biti vrednovan prilikom apliciranja za stipendije, stručne programe i prakse, te prilikom sticanja akademskih i naučnih zvanja.

a
Što se tiče domaćih časopisa, pravilnik o njihovoj kategorizaciji donosi Ministatstvo nauke i tehnologije Republike Srpske. Na njihovoj internet preznetaciji (www.vladars.net → Ministarstva → Ministarstvo nauke i tehnologije) postoje odjeljci: Kategorizacija časopisa i Kategorizacija naučnih skupova, na kojima možete provjeriti koji su domaći časopisi i naučni skupovi kategorizovani i na koji način.
Što se tiče međunarodnih časopisa, oni su kategorizovani prema ISI (ISI-Institute of Science Index) listama. ISI liste kao i više informacija o njima možete pronaći na internet prezentaciji www.isi-database.org.

a
Ukoliko otvorite internet pretraživač i potražite priručnik za pisanje rada (na našem ili bilo kom drugom jeziku), biće vam ponuđeno mnoštvo raznoraznih uputstava. Postojanje različitih metoda i tehnika pisanja naučnog rada (koji su sadržani u različitim uputstvima i priručnicima) često može izazvati određene nedoumice i strah, te dovesti do uzaludnog trošenja vremena i rasipanja kreativnosti, naročito kod studenata koji se, po pravilu, prvi put susreću sa naučnoistraživačkom djelatnošću. Stoga vam savjetujemo da se, nakon odabira časopisa odnosno naučnog skupa na kojem biste objavili svoj rad, raspitate da li postoje određena pravila koja ste obavezni da poštujete prilikom pisanja rada za taj skup/časopis. Organizatori naučnih skupova, odnosno urednici naučnih časopisa uglavnom u pozivu za dostavljanje radova (ili uz njega), objave i prateća uputstva.

a
Ono što vam mi donosimo jesu opšti savjeti o tome šta svakako treba da radite, odnosno nipošto ne treba da radite, kada se odlučite da pišete naučni rad.

a
Svakako treba da:

• jasno formirate istraživačko pitanje, odnosno temu rada, koja će biti dovoljno uska da zaključak rada bude relevantan, ali i dovoljno široka da bi se mogli sagledati svi bitni faktori,
• osmislite zanimljiv i privlačan, ali odgovarajući naslov rada koji će, u najkraćem, predstavljati sadržaj rada,
• strukturišete rad na odgovarajući način (u skladu sa prethodno pomenutim upustvima), jer je struktura jedinstven ‘način komunikacije’ u međunarodnoj naučnoj zajednici,
• svoju ideju i rezultate iznesete izborom pravih riječi, na način da rad bude razumljiv onome ko ga čita (stil pisanja treba da bude precizan, jasan, i koncizan), jer je osnovna funkcija naučnog rada da prenese informaciju jasno i nedvosmisleno,
•  provjerite da li se od vas traži da poštujete određeni sistem navođenja literature – citiranja (vankuverski, hardvardski…),
•  vodite računa o koherentnosti rada (pasusi treba da budu idejno povezani),
• date nekome drugome da pročita vaš rad prije nego što ga predate (ukoliko nemate mentora).

Nipošto ne treba da:

• tuđi naučni rad predstavite kao svoj, niti da bilo šta iz njega (ili bilo koje druge literature) kopirate, bez navođenja reference (danas postoje efikasne metode otkrivanja ove vrste plagijata),
•  pišete u prvom licu i/ili pasivu,
• koristite kompleksne i preduge rečenice,
•  citirate Vikipediju (i druge nerelevantne izvore),
• subjektivno birate izvore ili rezultate istraživanja, odnosno da isključujete neke rezultate koji možda nisu saglasni sa početnom idejom (treba da predstavite sve relevantne izvore i rezultate istraživanja što objektivnije).

Autor : Ljubica Kaurin i Ratko Savić, studenti Pravnog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci